Kinderziekten

Wat je moet weten en wat je kan doen.

Wat zijn kinderziekten?

Kinderziekten zijn besmettelijke ziekten die veroorzaakt worden door virussen of bacteriën. Ze verlopen zoals alle infectieziekten. Na de besmetting ontwikkelt het virus of de bacterie zich een tijdje in stilte zonder dat er ziekteverschijnselen opduiken. Dat is de zogenoemde incubatietijd, die een paar dagen tot weken kan duren. Daarna breekt de ziekte uit en wordt men ziek. Bij kinderziekten gaat het dan dikwijls om koorts en huiduitslag, maar de symptomen verschillen uiteraard naargelang de ziekte. Voor de meeste kinderziekten geldt dat je niet meer kan besmet worden nadat je gevaccineerd bent of de ziekte doormaakte.

Wat is er aan te doen?

Tegen de kinderziekten zelf bestaat geen behandeling. Al wat je kunt doen is de ziekteverschijnselen verlichten: de koorts doen dalen, de pijn en/of de jeuk stillen, de ademhaling vergemakkelijken…Soms moeten er echter ook maatregelen genomen worden om verwikkelingen te voorkomen. Kinderziekten zoals mazelen en bof kunnen immers in bepaalde gevallen tot complicaties leiden die blijvende schade kunnen aanrichten.
Een paar kinderziekten zijn levensgevaarlijk: kinkhoest bij zuigelingen en kinderverlamming (polio). Dat is overigens de reden waarom de vaccinatie tegen polio wettelijk verplicht is en waarom de vaccinatie tegen kinkhoest in het standaardpakket inentingen zit dat voor kindjes vanaf de leeftijd van 2 maanden aanbevolen wordt.

Zijn ze te voorkomen?

Gelukkig kunnen heel wat kinderziekten door vaccinatie voorkomen worden. In een vaccin zitten verzwakte of dode micro-organismen of deeltjes ervan, zodat het lichaam er afweerstoffen tegen aanmaakt. Zonder de ziekte echt te krijgen, wordt men er toch tegen bestand. Wapen je kind tegen de gevaarlijkste kinderziekten zoals kinkhoest, mazelen, rodehond en bof. Laat ze tijdig vaccineren!

Hoe besmettelijk zijn ze?

Voor volwassenen is er gewoonlijk geen probleem. Die zijn er meestal toch al tegen bestand. Toch zijn er uitzonderingen. Rodehond bijvoorbeeld is gevaarlijk voor een ongeboren kind. Daarom moeten zwangere vrouwen die geen afweerstoffen hebben tegen rodehond of er niet tegen gevaccineerd werden, alvast tijdens de eerste helft van hun zwangerschap uit de buurt van een kind met rodehond blijven. Ook windpokken kan ernstige afwijkingen aan de baby veroorzaken indien een zwangere vrouw besmet wordt.
Heeft een kind een kinderziekte, dan lopen andere kinderen uit je gezin vanzelfsprekend een flinke kans om ook besmet te worden. Vaak is dat echter al het geval nog voor de ziekte bij één van de kinderen opgemerkt wordt. Tenzij ze gevaccineerd zijn, zullen ze het vroeg of laat toch krijgen. Maatregelen nemen is vooral belangrijk als het om zeer kwetsbare personen gaat. Je arts zal je het juiste advies geven. Het is wél noodzakelijk om zieke kinderen uit de school of het kinderdagverblijf te houden, ook als ze zich niet erg ziek (meer) voelen. Daar zouden ze immers ware epidemietjes kunnen veroorzaken. Bovendien kan hun immuniteit tijdelijk verzwakt zijn waardoor ze vatbaarder kunnen zijn voor andere infecties. Vergeet ook niet de schooldirectie te verwittigen die dan het nodige zal doen om de schoolarts in te lichten.

Moet je naar de dokter?

Ja, de diagnose is namelijk lang niet altijd eenvoudig. Je moet weten om welke ziekte het precies gaat en welke maatregelen er eventueel genomen moeten worden om mogelijke verwikkelingen te bestrijden. Bovendien kan je arts en apotheker adviseren met welke middelen je symptomen zoals koorts of jeuk kunt verlichten. Hierna volgt een overzicht van de 8 belangrijkste kinderziekten.

Mazelen

Verwekker: een besmettelijk virus
Incubatietijd: 12-14 dagen
Besmettelijke periode: 4 dagen voor tot 4 dagen na het ontstaan van exantheem

Ziekteverschijnselen:
Het begint zoals een verkoudheid: koorts, rode ogen, lopende neus, hoest,... Daarna lijkt je kind beter, maar dan verschijnen donkerrode vlekken, eerst achter de oren, dan op het gezicht en de romp, soms met lichte jeuk. De koorts kan stijgen tot 40°C. Het kind voelt zich erg ziek. Na ongeveer 5-7 dagen verdwijnt de uitslag en voelt het kind zich beter.

Mogelijke complicaties:
Oorontsteking, longontsteking, keelontsteking en, zelden, hersenweefselontsteking. Hoe kunnen mazelen voorkomen worden? Door middel van een inenting van de baby die op latere leeftijd nog eens wordt herhaald.

Wat is eraan te doen? 

• Raadpleeg steeds je arts. 
• De koorts kan verlaagd worden met een koortsverlagend middel (bv. PERDOLAN® op basis van paracetamol of PERDOPHEN® op basis van ibuprofen). 
• Spoel ontstoken ogen met een steriele fysiologische oplossing voor de ogen;
• Als het niet verbetert na het verdwijnen van de uitslag, raadpleeg dan opnieuw je arts. 
• Het kind mag niet naar school tot het genezen is.

Waterpokken, windpokken of wijnpokken 

Verwekker: een besmettelijk virus
Incubatietijd: 10-21 dagen

Ziekteverschijnselen: 
Begint vaak met lichte koorts. Rode kleine vlekjes in de mond of op de romp, die zich geleidelijk aan verspreiden naar het gezicht, de armen en benen, ... Na enkele uren komen er blaasjes op, die opdrogen zodat een korstje ontstaat dat na een 10-tal dagen afvalt.

Mogelijke complicaties:
De blaasjes die opengekrabt worden, kunnen ontsteken en littekens vormen. Hoe kunnen waterpokken voorkomen worden? Er bestaat een inenting, die echter slechts gebruikt wordt in bijzondere gevallen, onder andere bij patiënten met leukemie en bepaalde ernstige ziekten of onder “zware” behandelingen. Je arts kan je hierover informeren. 

Wat is er aan te doen? 

• De koorts kan bestreden worden met een koortsverlagend middel (bv. PERDOLAN® op basis van paracetamol). Een koortsverlagend middel op basis van ibuprofen wordt best vermeden. 
• Raadpleeg je arts voor een jeukwerend middel dat voorkomt dat de blaasjes worden opengekrabt en besmet raken. 
• Houd de nagels van het kind zo kort en proper mogelijk om bijkomstige infectie van de wondjes te voorkomen. 
• Het kind mag niet naar school tot het genezen is.

Rodehond

Verwekker: een virus 
Incubatietijd: 14-21 dagen

Ziekteverschijnselen: 
Het begint meestal met een verhoogde lichaamstemperatuur, soms enkele symptomen van een verkoudheid (keelpijn, hoesten en hoofdpijn). De klieren in de nek zijn gezwollen. Bleekroze vlekken ontstaan eerst op het gezicht en verspreiden zich op 1 dag tijd over het hele lichaam. De uitslag duurt meestal 3 tot 5 dagen en jeukt niet. De meeste kinderen hebben er weinig last van.

Mogelijke complicaties: 
Kinderen met rode hond mogen niet in contact komen met zwangere vrouwen in de eerste helft van de zwangerschap, indien deze vrouwen geen afweerstoffen tegen de ziekte hebben of niet gevaccineerd werden. De infectie is namelijk gevaarlijk voor het ongeboren kind tijdens de eerste 4 maanden. Als de zwangere vrouw zelf voordien de ziekte heeft gehad en dus afweerstoffen in haar bloed heeft, of ertegen ingeënt werd, dan is er geen gevaar voor de baby. Hoe kan rode hond voorkomen worden? Door middel van een inenting van de baby die op latere leeftijd nog eens wordt herhaald.

Wat is er aan te doen? 

• Raadpleeg je arts om te weten of je kind rode hond heeft en zorg dat het geen contact heeft met zwangere vrouwen. 
• Een behandeling is niet echt nodig, aangezien het een onschuldige ziekte is. 
• Het kind mag niet naar school gedurende 7 dagen na het begin van de uitslag.

Roodvonk 

Verwekker: een bacterie
Incubatietijd: 1-7dagen

Ziekteverschijnselen: 
Plots begin met koorts (tot 40°C), braken, keelpijn, hoofdpijn en soms buikpijn. De keelpijn kan zo erg zijn dat het kind geen voedsel kan doorslikken. Na 1 à 2 dagen ontstaan rode vlekjes met verheven puntjes die zich snel over heel het lichaam verspreiden, behalve rond de mond. De huid voelt aan als “schuurpapier” maar het gezicht blijft glad. Er is geen jeuk. Na 1 week verdwijnen koorts, keelpijn en uitslag en begint de huid te schilferen. De schilfering begint in het gezicht en verspreidt zich geleidelijk aan over heel het lichaam na ongeveer 3 weken.

Mogelijke complicaties: 
Uitbreiding van de infectie kan onder meer oorontsteking, nierontsteking of rheumatische koorts veroorzaken. Hoe kan roodvonk voorkomen worden? Niet. Er is geen vaccinatie mogelijk. Men houdt andere kinderen dus het beste ver uit de buurt van het zieke kind.

Wat is er aan te doen?

• Raadpleeg steeds je arts. Antibiotica zullen nodig zijn om complicaties te voorkomen. Het kan eveneens nodig zijn de gezinsleden te behandelen.
• De koorts kan tegelijkertijd bestreden worden met een koortswerend middel (bv. PERDOLAN® op basis van paracetamol of PERDOPHEN® op basis van ibuprofen).
• Het kind mag niet naar school tot het genezen is. De genezing moet bevestigd worden door een doktersattest.

Driedaagse koorts 

Verwekker: een virus 
Incubatietijd: ongeveer 7-15 dagen

Ziekteverschijnselen: 
De ziekte begint plots met hoge koorts tot 40°C gedurende 3 tot 4 dagen. Ondanks de hoge koorts, ziet het kind er niet zo ziek uit. Na 3-4 dagen verdwijnt de koorts plots en ontstaat er een uitslag die begint op de romp en zich dan verder verspreidt. Het zijn kleine roze vlekjes die snel verdwijnen (na 1 à 2 dagen) en niet jeuken.

Mogelijke complicaties: 
Zeer zelden koortsstuipen. Een oorontsteking is ook mogelijk. Kan “3 dagen koorts” voorkomen worden? Neen. Maar de ziekte kent meestal een goedaardig verloop.

Wat is er aan te doen? 

• Er is geen echte behandeling behalve eventueel de koorts verlagen met een koortsverlagend middel (bv. PERDOLAN® op basis van paracetamol of PERDOPHEN® op basis van ibuprofen).

Bof of dikoor 

Verwekker: een virus 
Incubatietijd: 2 - 3 weken

Ziekteverschijnselen: 
Het eerste teken is meestal koorts. Dan ontstaan bolle wangen door gezwollen oorspeekselklieren die van voor en achter het oor tot onder het kaakbeen doorlopen. De oorstreek is heel gevoelig voor aanraking. Het kauwen en slikken zijn pijnlijk. Sommige kinderen hebben echter geen last van de ziekte.

Mogelijke complicaties: 
De alvleesklier kan ontstoken raken en aanleiding geven tot buikpijn en braken. Hersenen en hersenvliezen kunnen eveneens onstoken zijn. Braken is het belangrijkste teken. Meestal ook hoofdpijn, koorts en een zieke indruk. Ontsteking van de teelballen, hoewel dit bij jongens vóór de puberteit zelden voorkomt. Hoe kan bof voorkomen worden? Door middel van een inenting van de baby die op latere leeftijd nog eens moet worden herhaald.

Wat is er aan te doen? 

• Raadpleeg steeds je arts. 
• Pijnstillende en koortsverlagende middelen worden gebruikt om verlichting te brengen (bv. PERDOLAN® op basis van paracetamol of PERDOPHEN® op basis van ibuprofen). 
• Zolang het kauwen moeilijk is, geef je je kind vloeibaar voedsel, zoals bijvoorbeeld soep, yoghurt of andere zuivelproducten. 
• Het kind mag niet naar school tot het genezen is.

Kinkhoest 

Verwekker: een bacterie 
Incubatietijd: 5-21 dagen

Ziekteverschijnselen: 
De ziekte begint zoals een gewone verkoudheid met loopneus, eventueel hoesten en koorts. Na enkele dagen/weken komen zware hoestbuien die vaak gepaard gaan met braken, ophoesten van dik, kleverig slijm en moeizaam ademhalen. De periode van hevige hoestaanvallen kan 1 tot 6 weken duren. De hoest neemt daarna wel af, maar kan toch nog verschillende maanden aanhouden.

Mogelijke complicaties: 
Longontsteking en oorontsteking komen dikwijls voor. Door het voortdurend hoesten en braken kan het kind soms onvoldoende voedsel en vooral vocht innemen. Daardoor kunnen uitdroging en vermagering ontstaan. 
Hoe kan kinkhoest voorkomen worden? 
Door inenting van de baby op zeer jonge leeftijd. 

Wat is er aan te doen? 

• Raadpleeg steeds je arts. 
• Tijdens de hoestaanvallen moet het kind gekalmeerd worden om te beletten dat het in ademnood geraakt. 
• Laat het kind zoveel mogelijk rechtop zitten tussen de hoestbuien om de ademhaling te vergemakkelijken. 
• Om uitdroging tegen te gaan, geef je je kind onmiddellijk na een hoestbui iets te drinken en iets lichts te eten, kleine hapjes tegelijk. Na een aanval is de kans groter dat het voedsel wordt binnengehouden. 
• Het kind mag niet naar school gedurende 28 dagen na het begin van de hoestbuien.

Vijfde ziekte 

Verwekker: een virus 
Incubatietijd: ongeveer 1 tot 3 weken

Ziekteverschijnselen: 
De eerste tekenen kunnen vermoeidheid en koorts zijn. Meestal begint het met een hevige rode uitslag op het gezicht, vooral op de wangen, die warm aanvoelen. Na ongeveer 1 dag, breiden de rode vlekken zich geleidelijk uit over de rest van het lichaam, waarbij jeuk kan voorkomen. De uitslag verdwijnt volledig na ongeveer een week, maar kan na een geruime tijd opnieuw zichtbaar worden na blootstelling aan hevige kou of warmte of aan zonlicht.

Mogelijke complicaties: 
Geen. 

Kan de vijfde ziekte voorkomen worden? 
Neen.

Wat is er aan te doen? 

• Er is geen echte behandeling behalve eventueel de koorts verlagen met een koortsverlagend middel (bv. PERDOLAN® op basis van paracetamol of eventueel PERDOPHEN® op basis van ibuprofen bij hinderlijke koorts).